Pluskwa domowa (łóżkowa)

Pluskwa domowa (Cimex lectularius), zwana też pluskwą łóżkową to gatunek owada z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych (Heteroptera), klasyfikowany w rodzinie pluskwowatych (Cimicidae). Jest to insekt pasożytniczy, żywiący się krwią ludzi i zwierząt ciepłokrwistych.

Budowa pluskwy domowej

Pluskwa domowa, charakteryzuje się specyficzną budową ciała przystosowaną do jej pasożytniczego trybu życia. Jest stosunkowo małym owadem. Jej rozmiar może różnić się w zależności od stadium rozwoju i czasu od ostatniego posiłku:

Nimfy: Po wykluciu się z jaja, nimfy pluskiew domowych są bardzo małe, osiągając długość około 1 mm. W miarę wzrostu i przechodzenia przez kolejne stadium (jest ich pięć), nimfy stają się coraz większe.

Dorosłe osobniki: Dorosłe pluskwy osiągają średnio długość od ok. 5 do 7 mm.

Budowa ciała pluskwy domowej jest doskonale przystosowana do ukrywania się w szczelinach i pęknięciach, co ułatwia jej przeżycie w środowisku domowym i unikanie wykrycia przez człowieka. Poniżej opisano główne elementy jej anatomii:

• Ciało: Pluskwa domowa posiada spłaszczone ciało, które po posiłku krwią może stawać się bardziej wypukłe. Dorosłe osobniki mają barwę od brązowej do czerwonawej, w zależności od stadium życiowego i czasu od ostatniego posiłku.
• Głowa: Głowa jest stosunkowo mała w stosunku do reszty ciała. Znajdują się na niej oczy, czułki oraz ssawka.
• Oczy: Są małe i czarne, leżące po bokach głowy. Oczy pluskwy są stosunkowo słabo rozwinięte, ponieważ owad ten polega głównie na innych zmysłach do wyszukiwania żywiciela.
• Czułki: Pluskwy mają parę czułków, które są segmentowane i odgrywają kluczową rolę w odczuwaniu bodźców chemicznych.

• Ssawka: Charakterystyczną cechą pluskwy domowej jest jej ssawka, składająca się z dwóch rur. Jedna rura służy do wprowadzania śliny z substancjami znieczulającymi do żywiciela, podczas gdy druga służy do wysysania krwi.
• Nogi: Pluskwa domowa ma sześć nóg, które są stosunkowo krótkie, ale silne, umożliwiając jej szybkie poruszanie się. Na końcach nóg znajdują się haczykowate pazury, które pomagają jej w wspinaczce.
• Odwłok: Odwłok jest spłaszczony, ale rozszerza się po posiłku. Na odwłoku znajdują się także otwory oddechowe oraz narządy rozrodcze.

Czego nie ma pluskwa domowa?

Owad znany jako pluskwa domowa zwana łóżkową wyróżnia się brakiem skrzydeł i stosunkowo wolnym ruchem, co pozwala na stosowanie mechanicznych metod zwalczania, takich jak ekologiczne zamrażanie przy użyciu Cryonite. Inną cechą charakterystyczną jest przystosowanie do żywienia się krwią. Pluskwa łóżkowa nie posiada żuwaczek, które mogłyby służyć do chwytania lub przeżuwania pokarmu. Zamiast tego, podczas żerowania, owad wykorzystuje specjalnie przystosowaną „igłę” wydobywającą się z otworu gębowego, aby nakłuć ciało swojej ofiary i wysysać krew.

Miejsca bytowania pluskwy łóżkowej

Pluskwa domowa preferuje miejsca blisko swojego żywiciela, co pozwala jej łatwo i szybko zdobywać pokarm w postaci krwi. Dlatego najczęściej można spotkać ją w budynkach mieszkalnych. Oto przykładowe miejsca, w których się kryje:

• Materace i łóżka: najczęściej można je znaleźć wzdłuż szwów materacy, wewnątrz ram łóżka oraz w szczelinach i pęknięciach główek łóżkowych. Dlatego właśnie pluskwa domowa zwana jest także pluskwą łóżkową.
• Meble: kanapy, fotele i inne meble mogą stanowić schronienie dla pluskiew, zwłaszcza ich zakamarki, fałdy i szwy.
• Szczeliny i pęknięcia: pluskwy mogą ukrywać się w szczelinach ścian, podłóg, listew przypodłogowych i innych zakamarków w domu.
• Za tapetami: czasami pluskwy mogą ukrywać się za luźno przylegającymi kawałkami tapety.
• Bagaż i odzież: pluskwy mogą przenikać do bagażu lub odzieży, co pozwala im rozprzestrzeniać się między różnymi lokalizacjami.

Na pluskwy domowe narażone są także noclegownie, hotele, hostele. Ze względu na częstą rotację ludzi, takie miejsca są często źródłem infestacji. Więcej o tym możesz przeczytać w naszym artykule: Skąd się biorą pluskwy domowe?

Oznaki obecności pluskwy łóżkowej w domu

Znaki obecności pluskiew w domu mogą przybierać różne formy, takie jak drobne, czerwone punkty na pościeli lub materacu, które są wynikiem wyschniętej krwi – głównego pokarmu tych insektów. Czarne plamy, które możesz zauważyć na meblach lub książkach, to nic innego jak ich odchody. Warto zwrócić uwagę także na niezwykły zapach w pomieszczeniach, który niektórzy opisują jako mdły lub lekko słodkawy. Dodatkowo, jeśli natkniesz się na nieznany owad, przyjrzyj mu się uważnie. Pluskwy, odżywiając się krwią, nabywają charakterystycznego czerwono-brązowego odcienia tułowia, co może być kluczowym wskaźnikiem ich obecności w twoim otoczeniu.

Mechanizmy przetrwania

Pluskwa łóżkowa do przetrwania potrzebuje żywiciela, którym jest człowiek lub zwierzę. Jednak nie wystarczy wyjechać na dwa tygodnie czy opuścić mieszkanie nawet na miesiąc, by pozbyć się problemu. Pluskwa domowa jest w stanie wytrzymać bez pożywienia kilka miesięcy. Szacuje się, że może tak przeżyć od 80 do 140 dni. Ale to nie wszystko. Warto zaznaczyć, że pluskwy potrafią wejść w stan hibernacji. Jak długo? Jak podają źródła w hibernacji mogą być nawet do 550 dni, co daje im możliwość „przeczekania” niekorzystnych warunków.

Rozmnażanie pluskwy domowej (łóżkowej)

Rozmnażanie pluskiew domowych jest interesującym przykładem adaptacji do specyficznych warunków środowiska. Poniżej przedstawiono główne etapy i cechy procesu rozmnażania tych owadów:

• Traumatyczne zapłodnienie: Pluskwy domowe praktykują nietypowy rodzaj kopulacji nazywany traumatycznym zapłodnieniem. Samiec wbija swoją specjalnie przystosowaną kopulacyjną część genitaliów (paramer) bezpośrednio przez ścianę ciała samicy, omijając jej narządy rozrodcze.
  
• Składanie jaj: Po zapłodnieniu samica składa jaja, średnio 1-7 na dzień. Wpływ na ilość mają m.in. warunki środowiskowe i dostępność do pokarmu. W ciągu swojego życia samica może złożyć ok. 113 jaj, przy założeniu, że pluskwy żyją przeważnie do roku. Jaja są białe, owalne i mają długość około 1 mm.
  
• Inkubacja: Jaja klują się po około 6-9 dniach, w zależności od temperatury i wilgotności w otoczeniu.
  
• Rozwój nimf: Po wykluciu, młode pluskwy przechodzą przez pięć stadiów nimf i potrzebują stałego dostępu do pożywienia – krwi, by przechodzić do z jednego stadium do kolejnego. Nimfy są mniejsze i często jaśniejsze od dorosłych pluskiew. W miarę przechodzenia przez kolejne stadia nimfy, stają się coraz bardziej podobne do dorosłych osobników.
  
• Cykl życiowy: Cały cykl życiowy pluskwy, od jaja do dorosłego owada, trwa zazwyczaj kilka tygodni, ale może być wydłużony w warunkach niesprzyjających. Średni czas życia pluskwy to rok.
  
• Czynniki wpływające na rozmnażanie: Rozmnażanie pluskiew domowych jest silnie związane z dostępnością krwi. Regularne posiłki krwią stymulują samice do składania jaj. Warunki środowiskowe, takie jak temperatura i wilgotność, również wpływają na tempo rozwoju oraz skuteczność rozmnażania.

Pluskwa łóżkowa a wpływ na zdrowie

Pluskwy łóżkowe, choć nie są bezpośrednimi nosicielami chorób, mogą wpływać na zdrowie ludzi na różne sposoby. Ich ukąszenia często wywołują reakcje skórne, takie jak swędzące bąble lub plamki. W niektórych przypadkach mogą prowadzić do silniejszych reakcji alergicznych, włączając intensywne swędzenie, rozległe wysypki, a nawet anafilaksję, choć jest to rzadkie. Ponadto, drapanie swędzących miejsc może prowadzić do infekcji skórnych, szczególnie w środowiskach o niższej higienie. Obecność pluskiew w domu może również wywoływać stres i niepokój, prowadząc do problemów ze snem i ogólnego dyskomfortu psychicznego. Chociaż badania sugerują możliwość przenoszenia przez pluskwy antybiotykoodpornych bakterii MRSA i VRE, oraz wirusa HBV, nie ma jednoznacznych dowodów na efektywną transmisję tych patogenów na ludzi. Warto zauważyć, że ryzyko związane z przenoszeniem chorób przez pluskwy jest znacznie niższe niż w przypadku innych owadów hematofagów, takich jak kleszcze czy komary.

Więcej na temat przenoszenia chorób przez pluskwy przeczytasz tutaj.