Obrzeżek gołębi to pajęczak, który zazwyczaj bytuje w miejscach związanych z obecnością ptaków – najczęściej w gołębnikach i kurnikach. Jednak w poszukiwaniu pożywienia potrafi przenieść się, także na poddasza i strychy domów. Przeczytaj artykuł i dowiedz się jak rozpoznać obrzeżka gołębiego i czy jego obecność zagraża tylko ptakom czy też ludziom. Sprawdź, jak wyglądają ugryzienia tego pasożyta i jakie są ich objawy.
W tym artykule przeczytasz:
- Jak wygląda obrzeżek gołębi? – Charakterystyka
- Cykl rozwojowy obrzeżka gołębiego
- Czy obrzeżek gołębi zagraża tylko ptakom?
- Gdzie występuje obrzeżek gołębi?
- Jak wygląda ugryzienie obrzeżka? Jakie są objawy?
- Czy obrzeżek gołębi może przenosić choroby?
- Jak pozbyć się obrzeżków gołębich?
Jak wygląda obrzeżek gołębi? – Charakterystyka
Obrzeżek gołębi (Argas reflexus), znany także jako obrzeżek gołębień, wsza lub pchła gołębia, to pasożyt, gatunek kleszcza o dość łatwo rozpoznawalnym wyglądzie. Jego ciało jest spłaszczone i owalne ze zwężoną stroną przednią. Najczęściej ma kolor szary, cielisty lub brązowy. Na powierzchni obrzeżka gołębiego widać charakterystyczne, promieniście rozchodzące się zgrubienia, które wyróżniają się ciemniejszym odcieniem.
Poniżej znajdziesz przykładowe zdjęcia obrzeżka gołębiego.
Cykl rozwojowy obrzeżka gołębiego
Cykl życia obrzeżka gołębiego zaczyna się od jaj składanych przez samicę w seriach po 10–50 sztuk, ukrytych w miejscach bytowania, takich jak szczeliny. W ciągu życia jedna samica może złożyć nawet 700 jaj. Po około 30 dniach wykluwają się larwy obrzeżka gołębiego, które mają sześć odnóży. To właśnie larwa obrzeżka gołębiego jest najbardziej ekspansywna – odżywia się przez około tydzień, a następnie przekształca się w stadium ośmionożnej nimfy. W kolejnych stadiach te ptasie kleszcze żywią się już znacznie krócej, bo zaledwie przez godzinę i mogą przetrwać bez pokarmu nawet do 3 lat. Dorosłe osobniki są jeszcze bardziej wytrzymałe – mogą przeżyć bez żywiciela aż 5 lat. Co więcej, kleszcze gołębie to jeden z najdłużej żyjących kleszczy. Jak podaje miesięcznik „Życie Weterynaryjne” W warunkach laboratoryjnych obrzeżek może przeżyć 10 lat.
Źródło: Górski P., Bartosik J., Kazimierczak K., Świerczewski D. „Obrzeżki (Agras spp.) – roztocze związane z ptakami, groźne także dla udomowionych ssaków i człowieka”. Życie Weterynaryjne, 11/2016.
Czy obrzeżek gołębi zagraża tylko ptakom?
Obrzeżek gołębi (Argas reflexus) jest pasożytem typowo ptasim. Bytuje często w gniazdach gołębi, bo jak sugeruje już sama nazwa, to właśnie te ptaki są jego naturalnymi żywicielami. Jednak pajęczak ten, zaliczany do tzw. kleszczy miękkich może zaatakować też inne ptaki gniazdujące w pobliżu ludzi. Co więcej, w pewnych okolicznościach zagraża również człowiekowi. Dzieje się tak, gdy pajęczaki te tracą dostęp do ptaków – na przykład podczas remontu budynków, gdy gniazda zostają usunięte. W takich sytuacjach obrzeżek gołębi potrafi przenieść się do mieszkań w poszukiwaniu żywiciela. Nie mogąc żerować na ptakach, może ukąsić ludzi. Ten gatunek kleszcza nie oszczędza także zwierząt domowych.
Na szczególne ryzyko narażeni są mieszkańcy wyższych kondygnacji sąsiadujących ze strychami, a także osoby osoby wykonujące różne prace na poddaszach, odrestaurowywanych wieżach kościołów lub w innych miejscach, gdzie wcześniej znajdowały się siedliska gołębi.
Gdzie występuje obrzeżek gołębi?
Obrzeżek gołębień spotykany jest nie tylko w Afryce, Azji Mniejszej czy Ameryce Północnej, ale także w Polsce. Kleszcz ten, bytuje w miejscach, gdzie przebywają jego główni żywiciele – ptaki.
Obrzeżek w gniazdach gołębi i nie tylko
Gniazda gołębi, w tym hodowlane gołębniki to miejsca, w których najczęściej występuje obrzeżek. Jednak ten uciążliwy kleszcz może pojawić się również w kurnikach, choć zdarza się to rzadziej. Zazwyczaj wtedy, gdy niegdyś w pobliżu były gołębie, na których żerowały obrzeżki lub gdy zostały one przeniesione przez inne zwierzęta lub wraz z wyposażeniem czy sprzętem. Niemniej jednak, w przypadku braku dostępu do pierwotnych żywicieli na ukąszenie obrzeżka gołębiego narażone są także kury.
Obrzeżek gołębi w domu
Obrzeżek gołębi w domu to także realny przypadek. W poszukiwaniu pożywienia te ptasie kleszcze mogą przeniknąć do wnętrz budynków przez otwarte okna, znajdując schronienie w szczelinach mebli, boazerii, na poddaszach i strychach. W takich miejscach obrzeżki potrafią się rozmnażać, co prowadzi do zwiększenia ich populacji i ryzyka ukąszeń. Dlatego ważne jest, aby regularnie kontrolować te przestrzenie, szczególnie wiosną, aż do końca lata, bo w tym czasie przypada największa aktywność obrzeżka gołębiego. A jeżeli okaże się, że te ptasie kleszcze pojawiły się w twoim otoczeniu, nie wahaj się, by jak najszybciej podjąć kroki, by je zwalczyć.
Obrzeżek gołębień w wieżach kościołów
Wysokie struktury, takie jak dzwonnice, są idealnym miejscem dla tych kleszczy, ponieważ oferują liczne szczeliny i zakamarki, w których mogą się one ukrywać. Według niektórych przekazów, w przeszłości obrzeżki rzeczywiście były problemem dla hejnalistów na wieży kościoła Mariackiego w Krakowie. Skąd jednak biorą się one w takich miejscach?
Wieże kościołów często są odwiedzane przez ptaki, które roznoszą ten gatunek kleszcza. Może się on w nich swobodnie rozmnażać i stanowić zagrożenie zarówno dla gołębi – naturalnych żywicieli, jak i dla ludzi, którzy pracują w pobliżu lub odwiedzają te budynki. Dlatego warto rozważyć regularny monitoring wież, aby szybko wykrywać obecność kleszczy i minimalizować ryzyko zagrożenia.
Jak wygląda ugryzienie obrzeżka? Jakie są objawy?
Ugryzienie obrzeżka gołębiego jest bolesne i trudno je przeoczyć. W miejscu ukąszenia najczęściej pojawia się czerwona, niewielka plamka krwotoczna, która z może przekształcić się w biały, swędzący pęcherzyk. Dodatkowo okolica ukąszenia może być zaczerwieniona i opuchnięta. Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, gdy obrzeżek ugryzie w pobliżu twarzy – obrzęk w okolicach krtani lub tchawicy może w skrajnych przypadkach doprowadzić do silnych reakcji i utrudniać oddychanie.
Zawarte w ślinie tego pasożyta silne alergeny potrafią wywoływać różnorodne objawy ogólnoustrojowe i złe samopoczucie. Oprócz reakcji skórnych typu świąd, zaczerwienienie i opuchlizna, ukąszenie tzw. kleszczy miękkich może uruchamiać objawy, takie jak:
- podwyższona temperatura,
- przyspieszone tętno,
- zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- bóle brzucha,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- bóle głowy,
- nudności,
- duszności.
Zagrożenie wstrząsu anafilaktycznego
Reakcje organizmu na ukąszenia przez kleszcza gołębiego są różne. W skrajnych przypadkach, u osób wrażliwych może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Ptasiego kleszcza nie należy więc lekceważyć. Znane są nawet przypadki śmierci, które miały miejsce przez jego ukąszenie.
Jak podaje Wyborcza, w latach 80. w Sosnowcu doszło do tragicznego zdarzenia, kiedy obrzeżki zaatakowały mieszkańców jednego z budynków. Kleszcze przedostały się do mieszkań przez szpary i otwarte okna, a najcięższe skutki ukąszeń dotknęły 42-letniego mężczyznę. Wywołana powtarzającymi ukąszeniami reakcja alergiczna obejmowała zaczerwienienie, opuchliznę, silne swędzenie oraz objawy ogólnoustrojowe, takie jak wymioty i biegunka. W stanie wstrząsu anafilaktycznego mężczyzna trafił do szpitala, gdzie niestety zmarł. Inni mieszkańcy również doświadczyli poważnych reakcji alergicznych, choć mniej dotkliwych.
Gazeta Wyborcza wspomina również o innej sytuacji, która miała miejsce na komisariacie w Poznaniu, gdzie obrzeżki pogryzły funkcjonariuszy. Ze względu na obecność tych pasożytów, konieczne było czasowe zamknięcie części budynku oraz przeprowadzenie gruntownego odkażania. Działania te objęły nie tylko komisariat, ale także mieszkania policjantów, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się pasożytów i zapewnić bezpieczeństwo.
Wspomniane wydarzenia podkreślają, jak poważnym zagrożeniem mogą być obrzeżki dla ludzi, szczególnie w przypadku osób podatnych na reakcje alergiczne. Na silne objawy ukąszenia szczególnie narażone są osoby z atopowym zapaleniem skóry, które mogą reagować na alergeny zawarte w ślinie obrzeżka bardziej intensywnie.
(Źródło: Wyborcza, Obrzeżek gołębi, który pogryzł policjantów w Poznaniu. Jest bardzo groźny. Co o nim wiemy?)
Czy obrzeżek gołębi może przenosić choroby?
Tak, obrzeżki, podobnie jak inne kleszcze pospolite, mogą być nosicielami wielu groźnych patogenów. Ukąszenie przez tego pasożyta to nie tylko uciążliwy dyskomfort – może wiązać się także z poważnym ryzykiem zdrowotnym. W składnikach śliny obrzeżków mogą znajdować się bakterie, wirusy czy inne drobnoustroje odpowiedzialne za rozwój chorób zakaźnych.
Lista drobnoustrojów chorobotwórczych przenoszonych przez ptasie kleszcze:
- Bakterie
- Borrelia spp. – wywołuje boreliozę (chorobę z Lyme) oraz gorączkę powrotną.
- Francisella tularensis – powoduje tularemię, groźną chorobę odzwierzęcą.
- Coxiella burnetii – wywołuje gorączkę Q, zakaźną chorobę dotykającą ludzi i zwierzęta.
- Rickettsia spp. – odpowiedzialne za gorączki plamiste.
- Salmonella spp. – bakteria przenosząca salmonellozę ptasią.
- Wirusy
- Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV) – przenoszony również przez inne gatunki kleszczy.
- Arbovirusy – wirusy wywołujące różne formy gorączek krwotocznych.
- Pierwotniaki
- Babesia spp. – odpowiedzialne za babeszjozę, chorobę atakującą czerwone krwinki.
Powyższa lista drobnoustrojów chorobotwórczych przenoszonych przez obrzeżki ukazuje poważne zagrożenie zdrowotne. Jeśli objawy ukąszenia są takie jak gorączka, obrzęk, wysypka, wymioty czy pogorszenie samopoczucia, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe, aby zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym. Dodatkowo, zauważenie obecności obrzeżka w otoczeniu powinno być sygnałem do podjęcia działań w celu usunięcia siedliska pasożytów – najlepiej z pomocą profesjonalnej dezynsekcji.
Jak pozbyć się obrzeżków gołębich?
Najbardziej rekomendowaną metodą na pozbycie się obrzeżka gołębiego jest zamgławianie ULV. Jest to zaawansowana technika, która polega na rozpylaniu drobnych cząsteczek środka owadobójczego w pomieszczeniu. Zamgławianie jest szczególnie skuteczne w walce z obrzeżkami, ponieważ umożliwia dotarcie preparatu do trudno dostępnych miejsc, takich jak szczeliny w ścianach, meblach czy na poddaszach. Dzięki penetracyjnemu działaniu metoda ta, pozwala na eliminację tych małych pasożytów w całym pomieszczeniu, nawet jeśli skryją się w trudno dostępnych miejscach.
W sytuacjach, gdy obrzeżek gołębi bytuje w w gołębniku czy gnieździe, skutecznym rozwiązaniem może być oprysk chemiczny. Polega on na punktowym nanoszeniu środka owadobójczego na obszary, gdzie pasożyty są najbardziej aktywne. Pozwala skupić działanie preparatu na głównych miejscach infestacji, co umożliwia szybkie i efektywne pozbycie się pajęczaków.
